BLOG

Οίνος- Ένα ελιξίριο υγείας

κόκκινο κρασί

γράφει η Εύη Αντωνοπούλου

Σίγουρα όλοι έχουν ακούσει το αρχαίο ρητό ‘’Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου’’. Κατά πόσο όμως αυτό αληθεύει; Πράγματι ο οίνος βοηθάει στην καλή λειτουργία της καρδιάς ή είναι μία παραφιλολογία που απλά έχει εδραιωθεί για να δικαιολογήσει την ακατάσχετη κατάποσή του; Ποια είναι η θέση της επιστήμης σχετικά με αυτό το θέμα; Στο παρακάτω άρθρο δίνονται όλες οι απαντήσεις στα ερωτήματα που απασχολούν τους καταναλωτές με βάση πάντα τα τελευταία τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία. Διαβάστε παρακάτω.

Μία σύντομη ιστορική αναδρομή

Ελληνικό τραπέζι χωρίς κρασί γίνεται; Νομίζω οι περισσότεροι θα απαντήσουν πως όχι, και όχι άδικα. Αυτό το αρχαίο ποτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ελληνική παράδοση. Ο εκθειασμός του οίνου είναι γνωστός από την αρχαία Ελλάδα ενώ τα ίχνη του χάνονται στα βάθη της προϊστορικής εποχής.  Η οινοφόρος άμπελος, από την οποία παράγεται το κρασί, θεωρούταν θείο δώρο για τους προγόνους μας καθώς σύμφωνα με τη μυθολογία δόθηκε σε αυτούς από το θεό Διόνυσο, θεό του κρασιού και της αμπέλου. Άλλωστε η ίδια η ετυμολογία της λέξης κρασί προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ‘’κράση’’  αφού οι αρχαίοι κατανάλωναν τον οίνο αναμιγμένο με νερό (κράση οίνου με νερό), ο οποίος σερβίρονταν σε μεγάλα αγγεία που ονομάζονταν κρατήρες.

 Ακόμα όμως και στα ομηρικά έπη ο Όμηρος συχνά διηγείται βάζοντας τα κεντρικά πρόσωπα να γευματίζουν και να πίνουν οίνο. Επίσης, στο ‘’Συμπόσιο’’ του Πλάτωνα  το κρασί θεωρείτο βασικό και κύριο συστατικό για την καλή εξέλιξη της συζήτησης όπως  δηλώνει άλλωστε και η ίδια η ετυμολογία της λέξης συμπόσιο (συν+ πίνω= πίνω με παρέα). Επιπλέον, ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό μέσο λόγω των ισχυρών αντιμικροβιακών του ιδιοτήτων.

Αρχαίοι Έλληνες: Οινογνώστες ή κρασοπατέρες; Τι ξέρουμε για το ...
Εικόνα 1. H θεά Αθηνά προσφέρει κρασί στον Ηρακλή. Ερυθρόμορφη κύλικα. Περίπου 470 π.Χ. Μόναχο, Κρατικό Μουσείο Αρχαιοτήτων

Πηγή: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/, Ιστορία (Γ Δημοτικού) – Βιβλίο Μαθητή.

Το λεγόμενο ‘’Γαλλικό παράδοξο’’

Τη δεκαετία του ’90 πραγματοποιήθηκε μία μεγάλη επιδημιολογική μελέτη ονομαζόμενη Monica, στόχος της οποίας ήταν να μελετήσει την επίδραση που έχουν οι διατροφικές συνήθειες στην υγεία και στην συχνότητα εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων. Στην έρευνα συμμετείχαν πολλές χώρες όπως Καναδάς, Ιταλία, Γαλλία, Αμερική και Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ερευνητές κατάπληκτοι παρατήρησαν ότι ενώ οι Γάλλοι κατανάλωναν σε μεγάλο βαθμό τροφές με υψηλές ποσότητες κορεσμένων λιπών και χοληστερίνης, παρουσίαζαν μικρό ποσοστό εμφάνισης καρδιακών νοσημάτων, το λεγόμενο ‘’γαλλικό παράδοξο’’ (2). Μεταγενέστερες έρευνες που ακολούθησαν για να διερευνήσουν τις πιθανές αιτίες για κάτι τέτοιο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η καθημερινή μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού (1-2 ποτηράκια την ημέρα), που είναι πολύ σύνηθες στη Γαλλία, είναι ο κύριος λόγος για το φαινόμενο αυτό ( 2,17,18,19,20,21).

Κρασί και προστασία της καρδιάς

Η μέτρια κατανάλωση κρασιού συνδέεται με μακροβιότητα και με καλύτερη ποιότητα ζωής. Κλινικές έρευνες και επιδημιολογικές μελέτες σε παγκόσμια κλίμακα αποκαλύπτουν ότι όσοι καταναλώνουν καθημερινά κόκκινο κρασί σε μέτρια ποσότητα βελτιώνουν την υγεία της καρδιάς τους και ζουν περισσότερο. Πράγματι πειράματα που  έχουν γίνει σε διάφορους πληθυσμούς με ιστορικό υπέρτασης και καρδιαγγειακών νοσημάτων επιβεβαιώνουν αυτά τα ευρήματα καθώς η μέτρια καθημερινή πρόσληψη κόκκινου κρασιού φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης αθηρωμάτωσης (1,3,9,11,15)

Αρκετό ενδιαφέρον έχει μία μελέτη που διεξάχθηκε στη Αυστραλία. Οι ερευνητές θέλησαν να εξετάσουν την επίδραση των διαφόρων ειδών αλκοολούχων ποτών σε παχύσαρκους ασθενείς, υψηλού κινδύνου για καρδιοαγγειακά νοσήματα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ομάδα των ασθενών που κατανάλωναν ήπια έως μέτρια ποσότητα κόκκινου κρασιού είχαν μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου συγκριτικά με τις άλλες ομάδες ασθενών που κατανάλωναν άλλα αλκοολούχα ποτά ή δεν κατανάλωναν καθόλου αλκοόλ (4).

Που οφείλεται η καρδιοπροστατευτική δράση του κόκκινου κρασιού;

Η προστατευτική δράση του κρασιού έχει απασχολήσει πολύ τους επιστήμονες και φαίνεται να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Τα κύρια όμως πλεονεκτικά χαρακτηριστικά  που κάνουν το κόκκινο κρασί ιδιαίτερα ξεχωριστό και το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά είναι:       

1)  η υψηλή του περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες και  

2) η χαμηλή έως μέτρια περιεκτικότητα του σε αλκοόλη (8-15%)

 Οι πολυφαινόλες είναι ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Η παρουσία αντιοξειδωτικών συστατικών στη διατροφή μας είναι άκρως απαραίτητη καθώςεξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που καταστρέφουν τα υγιή κύτταρα, ασκούν αντικαρκινική δράση και καθυστερούν τη διαδικασία της γήρανσης. Επιπλέον, τα φαινολικά συστατικά του κρασιού μειώνουν την ολική χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, αυξάνουν την Hdl (καλή χοληστερόλη) και μειώνουν την Ldl (κακή χοληστερόλη) καθώς και της οξείδωσή της, εμποδίζοντας έτσι τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες.

Οι πιο σημαντικές πολυφαινόλες του κρασιού είναι η ρεσβερατρόλη, οι ανθοκυανίνες και οι ταννίνες. Η ρεσβερατρόλη έχει αναπλαστικές και αντιγηραντικές ιδιότητες (γι’αυτό το λόγο το σταφύλι χρησιμοποιείται σε πολλά καλλυντικά), στις ανθοκυανίνες οφείλεται το κόκκινο χρώμα του, ενώ οι ταννίνες είναι υπεύθυνες για τη στυφή του γεύση (5,6,12,13,16,21).

Μεσογειακή διατροφή και κρασί

To κρασί αποτελεί μέρος μίας ισορροπημένης διατροφής και είναι βασικό συστατικό της Μεσογειακής δίαιτας. Το μεσογειακό πρότυπο διατροφής συστήνει μέτρια κατανάλωση κρασιού. Η ευεργετική επίδραση του κρασιού στην υγεία αναδεικνύεται μόνο όταν πίνεται με μέτρο σε καθημερινή βάση συνοδεύοντας το φαγητό, αντίθετα η υπέρμετρη πρόσληψή του έχει βλαβερές συνέπειες. Αυτό σημαίνει κατά μέσο όρο 1-2 ποτηράκια για τους άνδρες και 1 για τις γυναίκες. Ένα ποτήρι ισοδυναμεί με 118 ml κρασιού (δηλαδή 15-25g αλκοόλης) (8,10,14).

ΤΑ ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Τελικά κόκκινο ή λευκό;

Είναι αλήθεια ότι το κόκκινο κρασί υπερέχει στην περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών και και ρεσβερατρόλης από το λευκό. Πάντως, οι περισσότερες κλινικές μελέτες δε διακρίνουν το λευκό από το κόκκινο, αφού και το λευκό έχει καρδιοπροστατευτικά οφέλη. Τελικά, αυτές οι αντικρουόμενες απόψεις ενισχύουν ακόμα περισσότερο την άποψη ότι η αντιοξειδωτική δράση του κρασιού δεν οφείλεται τόσο στο χρώμα του αλλά η ποικιλία του σταφυλιού είναι αυτή που παίζει καθοριστικό ρόλο καθώς επίσης και το είδος των φαινολικών που περιέχονται σε αυτό και όχι η ποσότητά του (22,23).

Που  διαφοροποιούνται τα κρασιά του Αγροκτήματος Αντωνόπουλου;

Στο Αγρόκτημα Αντωνόπουλου καλλιεργούνται με βιολογικό τρόπο 3 ποικιλίες αμπέλου: Αγιωργίτικο, Ασύρτικο και Μοσχάτο. Παράγονται 3 είδη οίνου από αυτές τις ποικιλίες:

  • Χειμερινό Ηλιοστάσιο (παλαιωμένο κόκκινο ξηρό από Αγιωργίτικο),
  • Θερινό Ηλιοστάσιο (λευκό ξηρό από Ασύρτικο)
  • ροζέ (Μοσχάτο, Αγιωργίτικο και Ασύρτικο).

Τα κρασιά του αγροκτήματος εμφιαλώνονται (εκτός από το ροζέ) αλλά υπάρχουν και σε ασκούς σε χύμα μορφή.

Αυτό που διαφοροποιεί τους οίνους του αγροκτήματος και τους προσδίδει ιδιαίτερη θρεπτική αξία και ποιότητα είναι η μέθοδος καλλιέργειας που εφαρμόζεται αλλά και η τεχνική οινοποίησης. Οι άμπελοί μας φτάνουν το ύψος των δυόμιση μέτρων (εικόνα 3 και 4), γεγονός που τους προσδίδει διπλάσια φωτοσυνθετική ικανότητα δια μέσου του φυλλικού τοιχώματος, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο άριστη τροφή για τα φυτά. Αυτό σε συνδυασμό με την διατήρηση χαμηλής παραγωγής  οδηγεί στην εξαιρετική ποιότητα σταφυλλιών. Επίσης, η διακλάδωση του κορμού αρχίζει ψιλά, περίπου στο ένα μέτρο, και αυτό βοηθάει πολύ στην καλύτερη λειτουργία του κυκλοφοριακού συστήματος και τη βέλτιστη διανομή των χυμών εντός του φυτού. Επιπλέον, γύρω από το αμπέλι υπάρχουν δένδρα και θάμνοι  και εντός του αμπελιού διατηρούμε μεγάλες λωρίδες πράσινου (χόρτα, βίκος και άλλα ζιζάνια). Με αυτόν τον τρόπο πολλών ειδών έντομα προσελκύονται και συνυπάρχουν με τα φυτά όλο το χρόνο  γεγονός που συμβάλλει σημαντικά στην απόλυτη αρμονία του αγροκτήματος.

 Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στην ανάπτυξη ενός πολύ υγιούς και δυνατού αμπελιού, όπου σε συνδυασμό με την υψηλή τεχνογνωσία οινοποίησης οδηγεί στη δημιουργία οίνων υψηλής ποιότητας με πλούσια αρώματα, εξαιρετική γεύση και πληθώρα θρεπτικών συστατικών.

Εικόνα 2. Χειμερινό και Θερινό Ηλιοστάσιο

Διακρίσεις των κρασιών του αγροκτήματος

To Aγιωργίτικο βραβεύτηκε το 2003 σε διαγωνισμό της Κρήτης όπου συμμετείχαν άριστα ελληνικά κρασιά. Το κόκκινο κρασί του αγροκτήματος, με εκπρόσωπο το συνεργαζόμενο κατάστημα Bioforum στο Ηράκλειο Κρήτης, έλαβε ένα από τα τρία βραβεία και την καλύτερη κριτική εξέλιξης. Επίσης, μετά από λίγα χρόνια το ίδιο κρασί ξαναβραβεύτηκε από το Γαστρονόμο του βήμα Gourmet.

Εικόνα 3. Τρύγος ασύρτικου στο Αγρόκτημα Αντωνόπουλου

Εικόνα 4. Τρύγος ασύρτικου στο Αγρόκτημα Αντωνόπουλου

Γιατί το κρασί είναι απόλαυση…

Την επόμενη φορά που θα πιείτε κρασί δοκιμάστε να το καταναλώσετε λίγο διαφορετικά! Συνήθως οι περισσότεροι έχουν την τάση να το πίνουν πολύ γρήγορα και μηχανικά. Πριν το γευτείτε δοκιμάστε να το μυρίσετε και να διακρίνετε τις διάφορες νότες αρωμάτων που ξεπροβάλλουν. Παρατηρείστε το χρώμα του και την έντασή του. Στη συνέχεια γευτείτε το σιγά σιγά, γουλιά γουλιά και αφήστε να ταξιδέψει σε όλα τα μήκη του ουρανίσκου σας. Γευτείτε τη υφή του, τη στυφότητα του, την οξύτητά του και δημιουργείστε μία πλήρη γευστική εμπειρία! Αυτό όχι μόνο θα σας χαλαρώσει και θα σας αναζωογονήσει αλλά θα σας κάνει να πιείτε και μικρότερες ποσότητες. Άλλωστε η τροφή δεν αποτελεί μόνο ένα μέσο κορεσμού της πείνας αλλά και μία ιεροτελεστία την οποία αξίζει να σεβόμαστε.

Συγγραφή & επιμέλεια άρθρου

Εύη Αντωνοπούλου
Γεωπόνος-Επιστήμων Τροφίμων
ΜSc Κλινική Διαιτολογία-Διατροφολογία
Δασκάλα της Yoga

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Cordova, A. C., La Scienya, M. J., Berke-Schlessel, D. W., & Sumpio, B. E. (2005). The cardiovascular protective effect of red wine. Journal of the American College of Surgeons200(3), 428-439.
  2. Criqui, M. H., & Ringel, B. L. (1994). Does diet or alcohol explain the French paradox?. The Lancet344(8939-8940), 1719-1723.
  3. De Gaetano, G., Di Castelnuovo, A., Donati, M. B., & Iacoviello, L. (2003). The Mediterranean lecture: wine and thrombosis–from epidemiology to physiology and back. Pathophysiology of haemostasis and thrombosis33(5-6), 466-471.
  4. Dixon, J. B., Dixon, M. E., & O’Brien, P. E. (2002). Reduced plasma homocysteine in obese red wine consumers: a potential contributor to reduced cardiovascular risk status. European journal of clinical nutrition56(7), 608-614.
  5. Frankel, E. N., German, J. B., Kinsella, J. E., Parks, E., & Kanner, J. (1993). Inhibition of oxidation of human low-density lipoprotein by phenolic substances in red wine. The Lancet341(8Kinsella J, Frankel E, German J. 1993.
  6. Gronbaek M, Deis A, Sorensen TI, Becker U, Schnohr P, Jensen G. 1995. Mortality associated with moderate intakes of wine, beer, or spirits. Br. Med. J. 310:1165–69
  7. Gronbaek M, Sorensen TI. 1996. Alcohol consumption and risk of coronary heart disease. Studies suggest that wine has additional effect to that of ethanol. Br. Med. J. 313:365
  8. Knoops, K. T., de Groot, L. C., Kromhout, D., Perrin, A. E., Moreiras-Varela, O., Menotti, A., & Van Staveren, W. A. (2004). Mediterranean diet, lifestyle factors, and 10-year mortality in elderly European men and women: the HALE project. Jama292(12), 1433-1439.
  9. Malinski, M. K., Sesso, H. D., Lopez-Jimenez, F., Buring, J. E., & Gaziano, J. M. (2004). Alcohol consumption and cardiovascular disease mortality in hypertensive men. Archives of Internal Medicine164(6), 623-628.
  10. Matalas, A. L., Zampelas, A., & Stavrinos, V. (Eds.). (2001). The Mediterranean diet: constituents and health promotion. CRC Press.
  11. Micallef, M., Lexis, L., & Lewandowski, P. (2007). Red wine consumption increases antioxidant status and decreases oxidative stress in the circulation of both young and old humans. Nutrition Journal6(1), 27.
  12. Possible mechanisms for the protective role of antioxidant in wine and plant foods. Food Technol. 47:85–89843), 454-457.
  13. Renaud, S., Lanzmann-Petithory, D., Gueguen, R., & Conard, P. (2004). Alcohol and mortality from all causes. Biological research37(2), 183-187.
  14. Rimm, E. B., & Ellison, R. C. (1995). Alcohol in the Mediterranean diet. The American journal of clinical nutrition61(6), 1378S-1382S.
  15. Soleas, G. J., Diamandis, E. P., & Goldberg, D. M. (1997). Wine as a biological fluid: history, production, and role in disease prevention. Journal of clinical laboratory analysis11(5), 287-313.
  16. Vogel, R. A. (2019). Alcohol, heart disease, and mortality: a review. Reviews in cardiovascular medicine3(1), 7-13.
  17. Rimm, E. B., Klatsky, A., Grobbee, D., & Stampfer, M. J. (1996). Review of moderate alcohol consumption and reduced risk of coronary heart disease: is the effect due to beer, wine, or spirits?. Bmj312(7033), 731-736.
  18. Rimm, E. B., Katan, M. B., Ascherio, A., Stampfer, M. J., & Willett, W. C. (1996). Relation between intake of flavonoids and risk for coronary heart disease in male health professionals. Annals of internal medicine125(5), 384-389.
  19. Rimm, E. B., & Ellison, R. C. (1995). Alcohol in the Mediterranean diet. The American journal of clinical nutrition61(6), 1378S-1382S.
  20. Rimm, E. B. (1996). Invited commentary—alcohol consumption and coronary heart disease: good habits may be more important than just good wine. American journal of epidemiology143(11), 1094-1098.
  21. German, J. B., & Walzem, R. L. (2000). The health benefits of wine. Annual review of nutrition20(1), 561-593.
  22. Fragopoulou, E., Antonopoulou, S., Nomikos, T., & Demopoulos, C. A. (2003). Structure elucidation of phenolic compounds from red/white wine with antiatherogenic properties. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-Molecular and Cell Biology of Lipids1632(1-3), 90-99.
  23. Fragopoulou, E., Antonopoulou, S., & Demopoulos, C. A. (2002). Biologically active lipids with antiatherogenic properties from white wine and must. Journal of Agricultural and Food Chemistry50(9), 2684-2694.